لبخندهای ماسیده
در وضعیت اکنون کشور، آمارها از شیوع و افزایش اختلالات روحی و روانی و رفتارهای خشن در روابط اجتماعی به دلیل جریان کمرنگ نشاط در جامعه روایت دارد. با این توضیح که شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تاثیر مستقیمی بر میزان احساس رضایتمندی و شادی افراد در زندگی اجتماعی و فردی دارد.
شادمانیِ گاه و بیگاهِ مردم هنگام وقوع رویدادهای ورزشی، نشان داد که مردم ایران تشنه شادی هستند و به دنبال بهانه ای برای نشاط و شادمانی میگردند. برد و باخت فرقی نداشت، به دنبال لبخندهای عمومی گاه و بیگاه به خیابان میآمدند.
در جامعهای که هیجانات منفی در آن بیشتر باشد به طور طبیعی شادی کمتری به افراد منتقل خواهد شد. تداوم شرایط نارضایتی به ویژه مشکلات معیشتی این روزها، اضطراب و نگرانی های افراد را افزایش داده چنانکه و بر کیفیت رفاه و بهزیستی اجتماعی مردم اثر خود را خواهد گذاشت. از این جهت به نظر میرسد باید بیش از پیش به این آسیبها توجه کرد.
موضوعی که روز گذشته رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران درباره آن گفت: «آسیب های اجتماعی، امنیت ملی ما را تهدید میکند و دود این آسیبها به چشم همه خواهد رفت.»
سایر مطالب
هر چند هنوز مطالعات دقیقی درباره میزان شاد بودن یا غمگین بودن ایرانیان صورت نگرفته است اما پای صحبت هر کس مینشینیم از مسئول، روانشناس و جامعهشناس گرفته تا مردم عادی همگی از ضرورت نشاط و شادی در زندگی سخن میگویند.
در این میان کاهش اعتماد اجتماعی، گسترش ناامیدی نسبت به آینده و رنگ باختن هویت ملی و فرهنگی نیز از دیگر آسیب های در کمین جامعه به شمار میرود. چرا که بسیاری از جامعه شناسان بر این باورند که شادی جمعی علاوه بر تقویت همبستگی اجتماعی موجب تقویت پیوند مردم و حاکمیت و همچنین روحیه ملیگرایی شده.
این در حالی است که نسبت به شادی جمعی در جامعه امروزی ما غفلت شده است تا آنجا که رسانهها، فیلمها و سریالها نیز با برجستهسازی مشکلات و نمایش تصاویر خشن بر میزان غم و اندوه مردم دامن میزنند.
سایر مطالب
از سوی دیگر شادی و نشاط به عنوان یکی از احساسات ریشهای مثبت و یکی از ضرورترین خواسته های فطری و نیاز روانی انسان نقش تعیین کنندهای در تامین سلامت فرد و جامعه داشته و از آنجایی که شادی همواره با خرسندی، خوشبینی و امید و اعتماد همراه است، میتواند نقش تسریع کنندهای در فرآیند توسعه جامعه داشته باشد.
بر همین مبناست که از سال 2000میلادی به بعد در نگاه سازمان ملل برای تعیین سطح توسعهیافتگی کشورها متغییرهای نشاط و شادکامی، امید به آینده، خشنودی و ضایتمندی افراد جامعه نیز به عنوان یکی از متغیرهای کلیدی وارد محاسبات شده است.
به این صورت اگر مردم یک جامعه احساس شادکامی، خشنودی و رضایتمندی نکنند، نمیتوان آن جامعه را توسعهیافته قلمداد کرد.
** 16میلیون و 300هزار پرونده قضایی
هر از چند گاهی مسایل گوناگونی درباره وضعیت نشاط اجتماعی در ایران مطرح میشود و مهمترین موضوع هم حول محور شرایط این روزهای جامعه و ارتباط آن با آرامش روحی و روانی و شادی عمومی مردم و خانواده ایرانی و شاخصهای تعیین کننده وضعیت نشاط در جامعه متمرکز شده است.
کارشناسان معتقدند که جامعه ایران در متن داشته های خود در کنار پارامترها و شاخص های بومی و اسلامی، از موقعیتها و ظرفیتهایی مانند مناسبتهای مذهبی و ملی برخوردار است که باید بیش از گذشته به این موارد توجه کرد.
همچنین جامعه ایران به لحاظ مواجه شدن با تحولات ساختاری همانند افزایش سالانه جمعیت، مسایل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و گذر از جامعه سنتی به جامعه مدرن و در آستانه ورود به عرصه دنیای تکنولوژی، شاهد بروز پدیدههای گوناگونی در حوزه امنیت و آسیب های اجتماعی است که این موضوع نشاط و شادی جامعه ایران را بیشتر از گذشته تحت تاثیر قرار داده است.
سایر مطالب
در ارتباط با این موضوع روز گذشته رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران با اشاره به آمارهایی جدید در این زمین گفت: براساس آمار سازمان پزشکی قانونی در سال 96 پنج درصد فوتهای مربوط به خودکشی در ایران افزایش یافته است.
**6میلیون نفر در کشور افسردگی دارند
سیدحسن موسوی چلک با بیان اینکه براساس آمار اعلام شده از سوی رئیس قوه قضاییه 16میلیون و 300هزار پرونده قضایی درکشور ثبت شده است که الزاما همه آنها مجرم نیستند،
افزود:
این در حالی است که در کشوری مانند هندوستان با بیش از یک میلیارد نفر جمعیت فقط یک میلیون و 200 هزار پرونده قضایی وجود دارد که این مسئله نشان میدهد در حوزه قضایی، سیاستگذاری مناسبی نداشتهایم.
وی با بیان اینکه نه خودکشی و نه هیچ آسیب اجتماعی دیگری یک جزیره مستقل نیست، اظهار کرد: با جزیره کردن آسیبها نمیتوانیم تاثیرگذاری خوبی در آنها داشته باشیم.
براساس آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بین 23 تا 25درصد مردم حداقل یک اختلال روانی دارند که نیازمند مداخله است. همچنین 6میلیون نفر در کشور افسردگی دارند.
** زمان گفت وگو در خانوادهها 15دقیقه است
به گفته موسوی چلک و براساس اظهارات رئیس ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز 75درصد دانشجویان قبل از ورود به دانشگاه دارای اختلال روانی یا آسیب اجتماعی هستند.
همچنین 2میلیون و 850هزار نفر دارای سوء مصرف مواد مخدر و روانگردان در کشورهستند و در عین حال شاهد افزایش مصرف گل و مواد مخدر صنعتی در کشور هستیم.
موسوی چلک از رتبه 109 ایران در حوزه نشاط و شادی اجتماعی در میان 157 کشور جهان خبر داد و گفت: پروندههای مربوط به خشونت جزو پروندههای با فراوانی بسیار بالا و مراجع قضایی هستند. همچنین میانگین زمان گفتوگو در خانوادهها تنها 15دقیقه است.
وی در ادامه اظهار کرد: براساس گفته های معاون وزیر و رئیس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم طی یک سال 22 درصد خشونت و درگیری فیزیکی از دانشگاهها گزارش شده است.
همچنین 27 درصد از دانشجویان ایرانی با مشکلات روانشناختی درگیر هستند و 33 درصد از دانشجویان از زندگی خود ناراضیاند که این موارد منجر به بالا نبودن سرمایه اجتماعی و مسئولیت اجتماعی در کشور شده است.
سایر مطالب
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی کشور تصریح کرد: رئیس جمهور روز گذشته گفتند که در حال حاضر درگیر یک جنگ اقتصادی هستیم و مردم باید کمک کنند؛ اما مشارکت مردم جز با افزایش سرمایه اجتماعی مهیا نمیشود.
مردم کشور ما همانهایی هستند که در زمان جنگ اگر فرزند اولشان را از دست میدادند فرزند دیگرشان را راهی جبهه میکردند اما زمانی که اعلام شد تا از گرفتن یارانه انصراف دهند بیش از 73 میلیون نفر در سامانه مربوطه ثبت نام کردند.
** باز بودن فضای سیاسی میزان شادی را افزایش میدهد
اما در حال حاضر محیط اجتماعی و محل کار ما و حتی فضاهای شهری تا چه میزان شاد هستند؟ موسوی چلک با تاکید بر اینکه باید به حوزه اقتصاد سیاسی توجه ویژهای کرد، تصریح کرد: باز بودن فضای سیاسی میزان شادی را افزایش میدهد.
او در ادامه با انتقاد از اینکه در سالهای اخیر به جای سیاستگذاری فرهنگی بیشتر ممیزی فرهنگی اتفاق افتاده است، ادامه داد: شاید به دلیل استفاده نکردن از داشتههای فرهنگیمان به این شرایط رسیدهایم و دیوار اعتماد ترک برداشته است.
اگر قرار است از این شرایط خارج شویم بجز توسعه اقتصادی باید به سمتی برویم که مردم مشارکت کنند.
تا زمانی که نشاط و سرمایه اجتماعی در کشور نهادینه نشود شاهد افزایش خودکشیها خواهیم بود. این در حالی است که در دورههایی که آزادی عمل سیاسی بیشتر بوده میزان خودکشی نیز کاهش یافته است.
باید اجازه دهیم افراد با دیدگاههای مختلف در چارچوب قانون اساسی فعالیت کنند.
** پیش شرط های دستیابی به شادی
در این میان شادی نیز مانند هر پدیده اجتماعی به بسترسازی و مدیریت منسجم نیاز دارد. آموزش مهارتهای فردی و اجتماعی در کنار ایجاد ثبات در وضعیت سیاسی و اقتصادی زندگی، اثربخشی چشمگیری بر میزان رضایتمندی افراد از جامعه و زندگی خواهد داشت.
نارضایتی نسبت به وضعیت موجود و لذت نبردن از لحظه های زندگی آفت روانی بزرگی برای افراد از نگاه روانشناسان به شمار میرود.
بنابراین، کنترل هیجانات منفی، به کارگیری استعدادهای فردی و مدیریت خشم و استرس از مهمتری مهارتهایی هستند که یادگیری آن نقش به سزایی در میزان رضایتمندی و ایجاد نشاط در فرد دارد.
سایر مطالب
همچنین تقویت سبد مصرف فرهنگی جامعه که اکنون بسیار ضعیف است، گام دیگری در بهبود روحیه فردی و اجتماعی افراد خواهد بود. تفریحات فرهنگی و گذران اوقات فراغت به شیوه ای سالم و بر اساس عرف و شرع گسترش نشاط و آرامش را به دنبال خواهد داشت.
از دیگر سو توجه به سلامت روان به عنوان موضوعی مورد غفلت واقع شده در جامعه ایران، در ایجاد شادی در افراد و خانواده های ایرانی نقش بسزایی دارد.
سنجشهای مستمر سلامت روان در جامعه به برطرف ساختن عواملی که باعث شیوع اختلالات روحی و روانی میشود، کمک خواهد کرد.
با این حال روانشناسان و جامعهشناسان بارها تاکید کردهاند که جامعهای به توسعه پایدار و پویا دست خواهد یافت که افراد آن از سلامت روح و روان برخوردار باشند.
تداوم احساس افسردگی، غم یا نارضایتی در جامعه رفته رفته کاهش روحیه جمعی را به دنبال خواهد داشت و افراد را به سوی انزواطلبی سوق میدهد.
در این بین شادی و نشاط محرکی قوی برای ایجاد مشارکت موثر و سازنده در عرصه اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی خواهد شد.
مشارکت و نشاط دو مولفه ای هستند که با یکدیگر پیوندی مستقیم داشته و در نهایت منجر به موفقیت برنامه های توسعه، رفاه و بهزیستی میشوند.